NOVEL RONGGENG DHUKUH PARUK (SRINTHIL)

 BUKU NOMER LORO       

 LINTANG KEMUKUS METU GAGAT ESUK

 BAB TELU

ANGGOTA :

·       ANNISA FATHIATUN NABILAH              (04)

·       FIRMAN NOOR HAKIM                             (13)

·       NUR HIDAYATI FITRIANA                        (24)

1.    SINOPSIS

Srinthil pirang dina dadi beda sipate, kakine yaiku kaki Sakarya dadi bingung, udu amarga wis ora nrima lamarane wong tapi amarga Srintil sing ora gelem maning ngibing dadai ronggeng. Nek Srinthil ora dadi roggeng maning, Dhukuh Paruk ilang ciri khase lan ora semringah maning, lan wedine mbok dadi petaka kanggo Dhukuh Paruk kue dewek. Wis sue, akeh kedadeyan kang madan ora mlebu neng akal, naging ujare kaki Sakarya kui tanda malapetaka kanggo Dhukuh Paruk. Sakarya sing dadi sesepuh Dhukuh Paruk sing umure ws 80 tahun, wedi mbok ana apa-apa, mula lunga menyang kuburan kanggo nyndingi sesajen, neng kuburan deweke weruh akeh sing lagi pada jogged karo rai sing serem, neng kono uga ana anak lan bojone sing wis mati.bali sekang ngono hawan atine Sakarya dadi adem lan lega amarga wis ngluapna apa sing dirasakna neng kuburan. Pas bali, Sakarya weruh Srinthil lagi ngladeni dayoh yaiku Pak Ranu, neng kono lagi ngomongna babagan ronggeng Dhukuh Paruk kanga rep ditampilna neng kecamatan kangggo agustusan, nanging Srinthil ora gelem amarga atine urung gelem diajak ngibing. Karo kesuh, Pak Ranu metu saka umahe Sakarya lan nyumpahi kanggo Dhukuh Paruk bakal kena petaka. Sakarya ora teyeng apa-apa lan njorna lunga, nanging bar kue langsung ngomehi Srinthil amarga ora gelem ngibing, bar diomehi Srinthil ora ngrungukna nanging banjur metu arep maring umahe Tampi. Nanging mampir disit neng nggone Sakum sing picek utawa ora teyeng weruh sregep banget nek nyambet gawe tapi anake ora tau dirumat lan bojone kerja dadi buruh. Kala kue, Srinthil cerita babagan sing kon ngibing neng adicara agustusan kecamatam, banjur kue Sakum ngekon Srinthil kon gelem nampa prentah kue, trus bar kue Srinthil maring umahe Tampi lan njaluk tuntunan kanggo babagan kue, Tampi uga mrentah kon ditampa bae, amarga uga ronggeng teyeng njikot perhatiane wong sing nonton lan uga dideleng dening ewunan wong sing seneng ronggeng. Banjur kue Srinthil netepna gelem dadi ronggeng maning lan nampa prentah agustusan neng kecamatan kue. Beda maning, Marsusi teka marang Kaki Tarim sing ahli ilmu ireng niate arep nyelakani Srinthil, tapi banjur diomongi dening Kaki Tarim, niate ora sida nanging Marsusi diprentah kon ngisin-ngisinna Srinthil bae aja ngosi nylakani, amarga ana resikone dewek nggo ngarepe. Pas pitulas agustusan, neng Dhukuh Paruk rame banget amarga sorak mardika lan revolusi. Sawise kui ana wong partai sing nemuni Sukarya lan mbujuk kon milih partaine wong kui, nanging Sukarya ora gelem lan ngomong nek kekuatan lan kaperkasan iku mung ana neng Gusti. Srinthil wis ngomong maring kabeh wong nek gelem ngibing maning, wong-wong pada senenge ora eling terus nyiapna apa bae sing kanggo pentasan ronggeng ngesuk, nanging Sukarya ora seneng banget amarga mesti seneng uga ana pasangane utawa tukane yaiku susah. Wektu kanggo pentas wis ana, Srinthil didandani ayu pisan lan akeh sing pada seneng marang rupane lan dandanane Srinthil. Srinthil tampil ayu pisan lan wong pada nganga ndelengna ibingane. Rampung pentas Ibu Werdana lan Bapak Werdana njaluk Srinthil nginep neng Dhawuan, nanging ora olih amarga malam Ahad Pahing kabeh wong kudu ana ing umahe dhewek. Akhire wong-wong pada bali maring Dhukuh Paruk.

2.   UNSUR INTRINSIK

Tema               : Gotong royong  neng Dhukuh Paruk

                              Neng novel iki buku nomer loro bab telu nyritakake wong neng Dhukuh Paruk pada ukun lan gotong royong kanggo bungahi Srinthil sing kon dadi ronggeng maning..

Alur                 : Maju

                              Amargi mboten mbahas malih punapa sing rihin wonten. Lan nyritakake sing ngarep lan ngarepe.

Paraga             : - Sakarya                                       - Dilam

- Srinthil                                         - Nini Kartareja

- Pak Ranu                                      - Nini Camat

- Sakum                                          - Nini Wedana

- Marsusi                                        - Kartareja

- Kaki Tarim                                  - Tri Murdo

Watak             :

Paraga	Watak	Bukti
Sakarya	Gampang pecados karo mitos, seneng ibadah utawa bertaqwa lan wijakasana	Neng buku dijelasna nek Sukarya ngubungna apa-apa sing kedadean neng Dhukuh Paruk wektu kue lan uga seneng ibadah buktine Sukarya eling karo pati lan pecados nek sing Maha Perkasa ya mung Gusti. “Sing digdaya dhewek kue Pangeran sing murbeng dumadi, Mas…”
Srinthil	Wedenan, manutan, traumaan lan ora teyeng njukut keputusan utawa plin-plan.	Srinthil pas pertama dejelasna nek trauma karo wong lanang lan ora gelem ngibing utawa ngronggeng. Terus amarga diomongi dening wong-wong dadi gelem lan ngomong arep ngibing. Kui sing ndadikna Srinthil duweni sipat plin-plan amarga ora yakin maring kaputusane dhewek. “Ya, Kang. Apike inyong nuruti jalukane panitya agustusan. Inyong arep ngibing maning, Kang. Ning atine nyong urung gelem ngibing Kang.”
Pak Ranu	Kena dipercayani, seneng nyindir karo alusan, lan seneng maksa.	Pak Ranu sing diutus dening camat kanggo maring Dhukuh Paruk mrentah Srinthil kanggo ngibing pas agustusan. Terus ngancem Srintil kon mikir sing temenan ben gelem ngibing neng kecamatan. “Depikir sing temenanan, wong Dhukuh Paruk! Inyong ora tuna babar pisan angger ko nampik undangan kiye. Sewalike, mpeyan padha bisa nemu palangan merga wis gawe kaciwa marang pemrentah kecamatan.”
Sakum	Sabar, sregep nggone nyambut gawe, peduli marang anake, ngerti apa bae tanpa nganggo paningal utawa kaya duwe indra keenem	Dicritakna nek Sakum kue pancen sregep gawe prabotan nganggo tangan trampile senajan ora teyeng weruh utawa picek, dheweke uga peduli maring anake kon maring perkara sing bener.
Marsusi	Pendendem lan  plin-plan uga	Amarga sawise diomongi dening Kaki Tarim, Marsusi ora sida nylakani Srinthil, nanging manut kon nyusahi utawa nggawe isin Srinthil bae, aja ngosi nylakani amarga Srinthil iku duweke wong kabeh ora mung duweke Marsusi. “Mpun, mboten susah Ki, seniki awake kula mpun, ewah.” “Nggih, milane kula untung, sambotene kula saged murungaken niyat eleke kula.”
Kaki Tarim	Duwe sipat sing apik lan ilmu ireng, nanging salah nggone nganggo ilmu ireng, jarkoni lan gampang perek karo wong liya.	Kaki Taim sing duwe ilmu ireng mbiyantu wong liya kang duwe pandendem supaya nyilakani wong liya, nanging sabenere nduweni sipat ati kang apik. Janjane saurunge pada nggawe kaputusan nylakani wong liya, Kaki Tarim ngomongi kon dipikir maning, mergane resikone ditanggung dhewek-dhewek uga neng dunya lan akhirat besuk.
Dilam	Pendendem, grasa-grusu lan ngajogan.	Dheweke bales dendem marang wong kang ngracuni mesane, amarga ugi ngapurane ora dentrima dening wong kang derusak dening mesane utawa kebone. Dheweke ora gelem mikir dhisit perkara sing resikone akeh, banjur wis kelekon tembe wedi lan ngajog.
Nini Kartareja	Gelem ngakuni lepate dhewek lan seneng tetulung.	Nini Kartareja gelem ngapiki Srinthil maning sawise ana perkara babagan karo Marsusi lan nyadari nek iku salahe dheweke, banjur gelem ngrumat Srinthil sing arep dadi ronggeng maning, ndandani Srinthil, marai babagan ronggeng lan sapiturute. Dheweke uga ora ngundang “ko” maning maring Srinthil, nanging ngundange wis sampeyan utawane jenganten. Uga pas arep pentas ronggeng neng Dhawuan, Nini Kartareja ngrewangi Srinthil ganti klambi lan dandan.
Nini Camat	Seneng ngomongi wong	Pas Srinthil metu arep ngibing, dheweke ngomongi apa sing oral an ngandani utawa ngrisiki Srinthil bae. “Jane kue sing arane Srinthil sing dadi ronggeng Dhukuh Paruk? Cobi tingali gelunge kadose keinggilen nggih? Rasukane ugi mboten kinten-kinten nggih? Potongane morak marik.” Nini Camat ngrendengi Srinthil bareg karo Nini Wedana. Ketone Nini Camat iri marang Srinthil sing ayu pisan lan disenengi wong akeh.
Nini Wedana	Seneng ngomongi wong	Pas Srinthil metu arep ngibing, dheweke ngomongi apa sing oral an ngandani utawa ngrisiki Srinthil bae. “Klambine sing kaya kae ora dadi perkara, ngko bbakalan dibuka la nana klambi sing gawe ayu pisan, pundake sig keton wudane gawe mengeni pisan.” Nanging pas kandahan karo Nini Camat, ketone dheweke beleni Srinthil temenanan, buktine nggawe Nini Camat mbesengut lan dadi pindah panggonan.
Kartareja	Wonge apikan, wijaksana lan seneng tetulung.	Dheweke sing dadi ketuane calung utawane ronggeng neng Dhukuh Paruk iku sregep banget nggone ngurusi calung iku. Kartareja uga seneng banget wektu Srinthil gelem dadi ronggeg maing, lan gageyan nyiapna kabeh pralatan calung, debersihi lan detata maning. Dheweke uga latihan kanggo calung iku lan ngomongi wong Dhukuh Paruk kanggo ngrewangi lan pada gotong royong kanggo nyiapake pentas calung iku.
Tri Murdo	Seneng tetulung lan apikan marang Srinthil.	Gelem nulungi Srinthil pas lagi semaput, yaiku ngaweh napas gawean kanggo Srinthil. Lan gagean utawa cepetan nulungi Srinthil sing semaput pas lagi ngibing lan ngrewangi Srinthil mari utawa sadar sekang semapute kue. Lan Tri Murdo nyalahna wong liya, amarga semapute Srinthil kue amarga ora kuat ngibing maning, dadi dheweke ngomong dongene Srinthil kon aja ngibing maning.

Pamawas         :

·       Panulis dadi sudut pandang wong ketelu

     Amarga pangarang neng kene nyritakake wong sing neng ana neng novel nganggo arane lan panulis neng kene serba ngerti apa bae kadadean sing dialami neng kabehan paraga.

Latar               :

- Papan/ panggonan : - Umahe Sakarya

- Pekuburan Dhukuh Paruk

- Umahe Sakum

- Umahe Kaki Tarim

- Lapang kecamatan Dhawuan

- Kantor kecamatan

- Panggung

- Suasana/ kahanan  :

·       Tegang utawa medeni

        Wektu Srinthil urung gelem ngibing maning, akeh pratanda ala kang nandani arep ana kadadeyan ala neng Dhukuh Paruk. Lan uga wektu Srinthil semaput pas lagi ngibing neng Dhawuan.

·       Seneng utawa bungah

       Wektu Srinthil gelem dadi ronggeng maning lan wong-wong pada bungah banget lan rame-rame nyiapake kaperlon nggo pentas calung iku, pas agustsan wong-wong pada bungah banget lan pada nyemarakake jiwa revolusi maneh. Sing pungkasan gawe bngah banget pas Srinthil ngibing neng panggung Dhawuan lan gawe wong pada seneng karo ibingane.

- Wektu/Wekdal      :

·       Esuk

       Wektu akeh kadedayan neng Dhukuh Paruk lan wektu Pak Ranu marang umahe Srinthil.

·       Awan

        Wektu Marsusi marang nggene Kaki Tarim lan ketemu Dilam neng kamar sing ana neng umahe Kaki Tarim.

·        Wengi

        Wektu Marsusi ngomong maring Kaki Tarim arep nyalakani Srinthil nanging ora sida. Lan pas Srinthil pentas ronggeng neng panggung Dhawuan.

Tingkatan Basa        :

-        Majas

         Neng kene uga ana dialog utawa pangucap sing nganggo kiasan utawa majas . Tuladahane : Ana walang mabur mubeng-mubeng njuran nabrak urube obor.

-        Tingkat Basa

         Neng novel iki nganggo karma lugu uga ngoko. Kanggo omongan bocah cilik karo wong tuane kadang isih nganggo ngoko lugu. Nanging nek bocah madan gede wis ngerti adab ya nek omongan wis teyeng nganggo krama kadang ya karma alus tapi kadang ya karma lugu, sing penting adabe ana pas lagi ngomonge.

3.     UNSUR EKSTRINSIK

Ana ing cerpen kie akeh nile-nile kanggo kauripan, yaiku :

·       Nilai Moral/budi pekerti

Neng kene isih diajari kanggo manut maring wong tua lan due adab utawa sopan santun marang wong sing lewih tua, nanging ugi akeh sing ora nganggo basa karma nanging tetep bae nganggo basa sing ngagungaken lan andhap ashor. Neng Dhukuh Paruk uga isih ana moral sing dhuwur, tuladhane wong esih njaga siji liyne. Nanging neng kene uga akeh sing nyleweng yaiu amarga anane ronggeng sing biasane akeh wong lanang sing nggodani ronggenge utawa digodani deneng ronggeng.

Dhewek kudu manut marang pituture wong kang lewih tua lan wong kang lewih luhur.

·       Nilai Sosial

Wong kene esih padha gelem guyub rukun lan gotong royong, uga ora ana sing mbedakna cap sosiale, wong Dhkuh Paruk ya neng kono, mbuh mlarat apa sugih kembul kabeh. Raos solidaritase uga isih kentel sanget, amarga akeh sing esih nulung wong liya sing kasusahan lan ora peduli apa-apa yen penting Dhukuh Paruk tetep kaya kue, tetep karo kauripane sing kaya kue.

Dhewek kudu urip rukun lan gotong royong karo wong kabehan.

·       Nilai Agama/religi

            Neng kene isih kentel utawa kapercayaan marang Gusti isih akeh. Buktine pas ana wong parte ngomong nek sing prakarsa kue sejarah, Sakarya langsung nampik lan ngomong nek sing prakarsa ya Gusti Sing Duwe Alam kie. Neng kene dhewek teyeng sinau nek apa-apa sing wis ana ya anu wis ditemtoake deneng Gusti, lan saben penggaweyan iku bakal ngewohi perkara lan perkara sing dilakokaken mesti kita uga ngalami kewalikane, tuladhane susah mesti kita uga arep seneng lan sewalike, iku ngajari kita supaya ora lewih-lewih gole ngadepi apa bae lan kudu percaya marang Gusti.

            Dhewek kudu ningkatna iman marang Gusti lan pecados nek kabeh perkara iku wis diatur deneng Gusti.

·       Nilai Pandhidhikan

Pendhidhikan neng kene ora patia digatekan, amarga wonge uga akeh sing buta aksara, buat warna lan liyane. Bocah-bocahe uga ora disekolahna. Neng kene diajari neng pendhidhikan ora mesti saking sekolah tapi pendhidhikan uga diajari neng urip. Iku sing ndadekna wong pada ora sekolah nanging tetep ngerti apa bae, nanging akeh uga sing ora duwe pendhidhika sithik bae.

Dhewek ora mung sinau babagan pandhidhikan neng sekolah, uga teyeng sinau neng umah. Ilmu sing wis ana kudu ditepana neng umah uga.

·       Nilai Ekonomi

Neng Dhukuh Paruk, akehe wong sing mlarat utawa miskin, umpamane ana sing sugih paling sepira ora, nanging wong kene padha sregep nyambut gawe amarga rakyate pada duwe kesadaran urip nanging amargi pendhidhikane endep lan uga padha ora peduli marang pendhidikan. Anak-anak wong Dhukuh Paruk akeh sing pada penyakiten, amarga wong tuane kadang ora mikiri uga karo anake, sing penting anake seneng lan esih urip. Bukyine Sakum sing sregep mbarang gawe gawe prabotan sekang kayu tapi anake dijorna dolanan lanben bojone bae sing ngrumat.

Dhewek kudu teyeng manpaatna kabeh kondisi, nek dhewek mlarat ya kudu lewih sregep nggene kerja lan nek suguh kudu akeh sedekah lan aja gemagus lan tetep njaga hartane dhewek aja nggo seneng-seneng bae.

·       Nilai Budhaya

Dhukuh Paruk iku desa kang nduweni kekentelan budhaya sing apik, buktine ronggemg iku isih ana lan dipertahanake malah kanggo kebiasaan. Nanging uga ana budhaya sing ora apik yaiku esih  percaya maring alam ireng yaiku misale karo Kaki Tarim. Neng kene juga isih ana budhaya gotong royong lan wargane esih padha segelem guyub rukun. Buktine pas arep ana gelaran ronggeng mesti kabeh melu nyiapake prabotan kanggo nyalung karo ngronggeng. Wong kene uga isih gelem pada sowan utawa mampir marang umahe wong liya.

Dhewek uga kudu anjaga budhaya sing ana neng daerahe dhewek, amarag sapa maning sing arep njaga kejaba dhewek.

·       Nilai Politik

Ana ing Dhukuh Paruk, rakyate ora terpengaruh karo anane demokrasi partai apa pidhato politik liyane. Kepercayaane rakyat kana namung siji yaiku marang Sing Duwe Alam kie.

Dhewek aja ngosi keblinger dening pate sing ana, dhewek kudu percaya marang awake dhewek bae, amarga ati iku ora tau salah nidohake.